पार्श्वभूमी आणि घटना
तेलंगणा राज्यातील सिकंदराबाद परिसरातील मोंडा मार्केटमध्ये एका कार पार्किंगच्या किरकोळ वादामुळे “मारवाडी गो बॅक” मोहिम सुरू झाली. या वादात काही मारवाडी आणि जैन समुदायाच्या सदस्यांनी एका अनुसूचित जातीतील युवकावर आरोपित केला, जिथे जातीय अपमानाचे शब्द वापरण्यात आले. प्रारंभिक घटनेनंतर राजकीय आणि सामाजिक गटांनी जाहीर आंदोलने सुरू केली, ज्यात स्थानिक व्यापाऱ्यांसह दलित आणि ओबीसी गटांनी सहभाग घेतला.
परिस्थिति कशी वाढली.
हा वाद केवळ एका बाजारातील वादापुरता मर्यादित राहिला नाही. सोशल मीडियावर ‘मारवाडी गो बॅक’ हा नारा वेगाने पसरला आणि सिकंदराबादपासून अ‍ॅमानगळ, रंगारेड्डी, यदाद्री, नारायणपेट, जंगाव या ग्रामीण भागांमध्येही आंदोलन पेटले. स्थानिक व्यापाऱ्यांनी मारवाडी आणि गुजराती व्यापाऱ्यांना बाजारपेठेतील वर्चस्व, बनावट वस्तूंची विक्री व स्थानिक रोजगार हिरावणे अशा आरोपांवरुन लक्ष्य केले.
आंदोलनाची कारणे
• स्थानिक नेतृत्वाने आरोप केला की मारवाडी आणि गुजराती व्यापाऱ्यांनी तनिकही स्थानिक व्यापार्यांना व्यवसायात वाव न देता सर्व बाजारपेठ काबीज केली.
• काही कार्यकर्त्यांनी बनावट व निष्कृष्ट माल विक्री करत असल्याचे आणि तेलंगणाच्या सांस्कृतिक वारशाला बाधा पोहोचती असल्याचे सांगितले.
• एकूणच, आर्थिक व जातीय असंतोषाचा मिलाफ झाल्याने वाद पेटला.
राजकीय संदर्भ
भारतीय जनता पार्टीसह (BJP) काही पक्षांनी मोहीम राजकीय प्रेरित असल्याचा आरोप केला. केंद्रीय मंत्री व स्थानिक आमदारांनी मारवाडी समाजाला “सनातन धर्माचे रक्षक” म्हणून गौरवले, तर काँग्रेस व AIMIMवर द्वेष फैलावल्याचा आरोप केला. स्थानिक कार्यकर्त्यांनी भाजपवर व्यापार-समूहांचे संरक्षण केल्याचा आरोप केला आणि तेलंगणातील स्थलांतर, रोजगार व संस्कृतीच्या मुद्द्यांकडे लक्ष दिले.
समाजाची भूमिका आणि ऐतिहासिक पृष्ठभूमी
मारवाडी, गुजराती, राजस्थानी समाजाचे तेलंगणात अस्तित्व हे निजामाच्या काळापासून आहे. 1948नंतर हैदराबादची भारतात विलीन झाल्यानंतर त्यांनी व्यापारी क्षेत्रात मोठी वाढ केली, उद्योगधंद्यात रोजगार उपलब्ध केला आणि अर्थव्यवस्थेत योगदान दिले. तरीही, त्यांच्या वाढत्या वर्चस्वामुळे काही स्थानिकांकडून असंतोष आहे.
प्रशासनाची प्रतिक्रिया
पोलीस प्रशासनाने वादाच्या पार्श्वभूमीवर सखोल लक्ष ठेवले आहे. तापलेल्या वातावरणामुळे कोणतीही जातीय किंवा सांप्रदायिक हिंसा टाळण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
निष्कर्ष
तेलंगणा राज्यातील “मारवाडी गो बॅक” घटना ही सामाजिक, राजकीय, आर्थिक आणि जातीय तणावाचा उदार उदाहरण आहे. एका किरकोळ वादाने सुरू होऊन हा प्रश्न स्थानिक हितसंबंध, विस्थापित समाज, राजनीती व सांस्कृतिक द्वेष यांना भिडला आहे.